Główna » Pytaj, sprawdzaj, eksperymentuj razem z dzieckiem – rozmowa z Darkiem Aksamitem

Pytaj, sprawdzaj, eksperymentuj razem z dzieckiem – rozmowa z Darkiem Aksamitem

by Karo

Wszyscy wiemy, że rozbudzanie ciekawości świata u dzieci i uczenie ich krytycznego myślenia jest superważne, prawda? Pytanie tylko, jak to zrobić, kiedy nie jest się naukowcem, fizyczką, biologiem albo ma się tzw. “umysł humanistyczny”? O to wszystko zapytałam w najnowszym odcinku podcastu Dobranocka dla rodziców Darka Aksamita, naukowca, fantastycznego popularyzatora nauki, tatę Henia i Zosi, którego książka “Jak naukowcy mierzą świat” właśnie trafiła do księgarń.

Darka Aksamita chciałam zaprosić do mojej Dobranocki już dawno temu. Znamy się jeszcze z czasów FameLabu – konkursu dla popularyzatorek i popularyzatorów nauki organizowanego przez Centrum Nauki Kopernik i British Council. Darek został finalistą jednego z pierwszych FameLabów w 2012 roku a ja zajmowałam się komunikacją tego konkursu.

Jednak ostatecznie pretekstem do naszej rozmowy stała się książka, którą Darek Aksamit niedawno napisał “Jak naukowcy mierzą świat” (wyd. Wilga). Kiedy kilka tygodni temu wydawnictwo zadało mi pytanie, czy chciałabym napisać recenzję tej książki, wysyłając mi kilka rozdziałów, moja humanistyczna dusza wydała cichy jęk…

Humaniści i umysły ścisłe – czy taki podział świata ma sens?

Pomyślałam sobie, że ja się chyba do tego nie nadaję. To Mario jest “ten ścisły” – analityk gospodarczy i ekonomiczny, informatyk i matematyk – on będzie dużo lepszy. Po krótkiej chwili stwierdziłam, że przecież nie chcę przekazywać swoim dzieciom tego stereotypowego myślenia o podziale świata na humanistów i tych ścisłych. Na tych, co wydają pieniądze i tych, co potrafią je liczyć. Na tych, co czytają książki, i tych, co ekscytują się tabelkami w exelu.

Ja po prostu nie zgadzam na to, w jaki sposób szkoła kształtuje nasze przyszłe ścieżki kariery i – dodatkowo – jakie postawy w nas utwierdza. Ciekawość świata jest przecież tym, z czym się rodzimy! Jestem przekonana, że każdy z nas zadawał rodzicom to samo pytanie: A dlaczego? Każdy z nas umiał myśleć w sposób krytyczny. Wszyscy rozkręcaliśmy długopisy, by zobaczyć, co jest w środku, sprawdzaliśmy, czy kot naprawdę spadnie na cztery łapy i jak czy świat wygląda tak samo, kiedy patrzy się na niego do góry nogami.

Nie znam dziecka, które nie byłoby zainteresowane fizyką i tym, jak działa świat. A im dziecko młodsze, tym zainteresowanie fizyką większe.

Dzieci czytają siążkę na plaży "Jak naukowcy mierzą świat", Darek Aksamit, zdjęcie pochodzi z tekstu na blogu ourlittleadventures.pl - Pytaj, sprawdzaj, eksperymentuj razem z dzieckiem, nawet jeśli nie znasz odpowiedzi - rozmowa z Darkiem Aksamitem, naukowcem i popularyzatorem nauki

Problem zaczyna się gdzie indziej. Kiedy naturalna krytyczna postawa dziecka i wrodzona ciekawość świata jest albo wzmacniana przez rodziców albo przez nich tłamszona lub nie zwraca się na nią uwagi. A dodatkowo, kiedy dziecko przekracza “magiczne” mury szkoły, okazuje się, że ta naturalna ciekawość świata zamienia się w przepisywanie podręczników i uczenie się pod egzaminacyjny klucz. Fizyka, matematyka czy chemia stają się trudne i męczące, a układu okresowego pierwiastków czy twierdzenia Pitagorasa nie wiadomo, jak użyć w praktyce. Bo nikt w szkole tego nie wyjaśnia!

Zaczęłam więc czytać książkę Darka. I od razu nasunęły mi się dwie, a w zasadzie trzy refleksje.

Pierwsza: jaka szkoda, że nie miałam fajnych nauczycieli w podstawówce i w liceum, którzy potrafiliby mnie po prostu zaciekawić fizyką czy matematyką.

Druga refleksja: ale to jest wszystko superinteresujące! Wow, wreszcie wiem, na czym tak naprawdę polega teoria względności Einsteina i dlaczego tak wiele zawdzięczamy…. Napoleonowi.

I trzecia refleksja: cieszę się, że mamy dzisiaj dostęp do takich książek i moje dzieci mogą po prostu zacząć swoją przygodę z fizyką, mając lat 7 i 9.

Ale zanim przejdziemy do samej rozmowy, to kilka zdań o samej książce.

Darek Aksamit: Jak naukowcy mierzą świat?

Jak zważyć astronautę w kosmosie? Albo… całą galaktykę? Dlaczego w Sevres pod Paryżem od dawna nie ma już wzorca metra i kilograma? Czemu w USA ciągle używa przestarzałego systemu miar i wag, który utrudnia życie reszcie świata? Co tak naprawdę mierzy nasz zegarek? Podaje nam aktualną godzinę czy może… pokazuje tylko upływ czasu? No i dlaczego coś, co nie zostało zmierzone…. nie istnieje?

Tego wszystkiego, a także mnóstwa innych niesamowitych rzeczy dowiecie sie z książki Darka. I zapewniam Was, że nie będziecie mogli się od niej oderwać. Zresztą, Wasze dzieci też.

Dzieci czytają na plaży książkę "Jak naukowcy mierzą świat", Darek Aksamit, zdjęcie pochodzi z tekstu na blogu ourlittleadventures.pl - Pytaj, sprawdzaj, eksperymentuj razem z dzieckiem, nawet jeśli nie znasz odpowiedzi - rozmowa z Darkiem Aksamitem, naukowcem i popularyzatorem nauki

Konstrukcja książki “Jak naukowcy mierzą świat”

To, na co chciałabym Wam zwrócić uwagę, to sama konstrukcja książki. Darek Aksamit podzielił ją na 12 rozdziałów – znajdziecie tu kompleksowe informacje m.in. o pomiarach czasu, odległości, prędkości, masy czy światła. Książka jest tak napisana, by można było ją czytać albo od początku do końca, albo wybierać sobie interesujące nas fragmenty.

Jednak tym, co podoba mi się najbardziej, są wyróżnione w ramkach ciekawostki oraz zadania do samodzielnego wykonania (fantastyczna rzecz m.in. w edukacji domowej!), budowanie swoich własnych narzędzi pomiarowych i eksperymentowanie. Wtedy właśnie wiedza zamienia się w doświadczenie, a więc prawdziwe zrozumienie danego tematu.

Darek Aksamit zachęca dzieci do mierzenia m.in.

  • prędkości dźwięku (wystarczą do tego dwa telefony z dyktafonem i bezpłatny program w komputerze do składania ścieżki dźwiękowej – meeeeega rzecz!)
  • do wykonania pomiarów dyfrakcyjnych grubości włosa
  • zbudowania własnego spektroskopu, by móc zobaczyć widmo światła
  • czy do zrobienia chmury w plastikowej butelce

Brzmi fantastycznie, co?

Ciekawość dzieci: Klucz do odkrywania świata nauki

W tekst książki Darek Aksamit bardzo umiejętnie wplótł jeszcze jedną ważną rzecz. Strona po stronie zaciekawia dzieci tym, czym sam się naprawdę ekscytuje. Rozbudza ciekawość dzieci, prowokuje ich do zadawania pytań. Ta książka w zasadzie mogłaby mieć motto: “zachęcanie dzieci do zadawania pytań jest kluczowe dla ich naturalnego odkrywania świata”. I Darek robi to naprawdę w sposób mistrzowski! Czemu swoją drogą, wcale się nie dziwię, bo od kilkunastu lat zajmuje się m.in. komunikacją naukową wśród dzieci!

Krytyczne myślenie: Budowanie umiejętności analitycznych u dzieci

Druga rzecz, która wybrzmiewia w książce między wierszami, to uczenie dzieci umiejętności krytycznego myślenia, takich jak analiza, wnioskowanie i ocena informacji – umiejętności niezbędnych wręcz w erze fake newsów i informacji dostępnych w internecie. Poza tym, zachęcając dzieci do przeprowadzania eksperymentów, książka daje im praktyczne narzędzia do samodzielnego odkrywania świata nauki. Daje im sprawczość i wiarę we własne możliwości. A to już krok do budowania poczucia własnej wartości u dzieci.

Książkę “Jak naukowcy mierzą świat” kupicie m.in. TUTAJ.

Dziewczynka trzyma książkę "Jak naukowcy mierzą świat", Darek Aksamit, zdjęcie pochodzi z tekstu na blogu ourlittleadventures.pl - Pytaj, sprawdzaj, eksperymentuj razem z dzieckiem, nawet jeśli nie znasz odpowiedzi - rozmowa z Darkiem Aksamitem, naukowcem i popularyzatorem nauki

Dobranocka dla rodziców – podcast z Darkiem Aksamitem na temat książki i utrwalania ciekawości świata u dzieci

Jeśli zainteresowała Was książka i to, co czym zajmuje się Darek Aksamit, koniecznie posłuchajcie mojej rozmowy z tym inspirującym człowiekiem.

Poza samą fantastyczną książką rozmawialiśmy też o wychowywaniu dzieci w ciekawości świata i o tym, dlaczego to my rodzice jesteśmy tutaj kluczowi. Pytałam Darka zarówno o jego doświadczenia rodziecielskie, jak i doświadczenia w pracy z dziećmi i studentami, o to dlaczego ta naturalna ciekawość świata u dzieci z reguły zanika, kiedy idą do szkoły (no i jak możemy ją podtrzymywać my, rodzice!), po co dzieciom krytyczne myślenie i…

jak to się dzieje, że im więcej pytań dziecko zadaje, tym lepiej dla niego

(choć dla nas rodziców niekoniecznie – coś o tym wiemy, co?).

Dużo rozmawialiśmy też o nierównym traktowaniu dziewczyn i chłopaków w przedmiotach ścisłych i jak temu przeciwdziałać, i o tym, że

nawet jeśli nasze dzieci nie będą zawodowo zajmować się nauką, to my rodzice powinniśmy utrwalać w nich nawyk ciekawości świata i radości z jego doświadczania.

Bo… świat jest przecież tak superciekawy! I szkoda byłoby nie pokazać go dziecku w całej jego pełni, by mogło z niego czerpać, prawda?

Zapraszam Was na tę fascynującą rozmowę!

Posłuchaj rozmowy z Darkiem Aksamitem – Dobranocka dla rodziców

Podcastu można też słuchać na innych platformach:

Koniecznie daj znać, jak posłuchasz tego odcinka – będzie mi super miło, jeśli napiszesz do mnie wiadomość i udostępnisz ten podcast w sieci. Niech dobre rzeczy idą w świat!

Materiał powstał we współpracy z wydawnictwem Wilga.

Zostań z nami na dłużej!

Inne wpisy

Zostaw komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.